Duistere Zaken - Artikel 1 / Onderzoek nr. 3.2024 / voorlopige resultaten - april 2024
Onderzoek, tekst en media: Joris
In dit onderzoek leg ik uit hoe oplichters hun slachtoffers benaderen, wat de werkwijze is, hoe het vertrouwen wordt gewonnen en op welke manier zij gegevens misbruiken. Dat er druk gezet wordt op potentiële slachtoffers, veel gegevens nodig zijn en hoe je online fraude kunt herkennen. Ook toon in aan hoe moeilijk het is om medewerking te krijgen van meerdere internationale (financiële) instellingen op het moment dat je in contact staat met dit soort criminelen. Om bewustwording te creëren en te waarschuwen voor oplichters.
Een onbekende neemt online contact met je op in het Engels of in slecht vertaald Nederlands, en geeft aan dat je een groot geldbedrag kan krijgen. Waarschijnlijk heb je hier vast al eens van gehoord, de meeste mensen hebben zelfs al ooit (meerdere malen) zo'n bericht ontvangen.
Maar wat is erfenisfraude precies? Worden er daadwerkelijk slachtoffers gemaakt, en hoe gaan dit soort oplichters te werk?
In dit artikel doe ik onderzoek naar deze vorm van criminaliteit zoals dit zich nu afspeelt.
Het begint allemaal afgelopen 22 maart, als een bekende van mij wordt benaderd op Facebook.
De resultaten na 3 weken onderzoek:
Erfenisfraude valt onder voorschotfraude en is een klassieke vorm van oplichting. Vroeger stuurde de oplichter een brief; daarna gingen dit soort praktijken verder d.m.v. fax, later via e-mail en tegenwoordig benaderen ze hun slachtoffers op social media/communities of op chat apps. Bij voorschotfraude wordt een groot geldbedrag beloofd. Of iets anders waardevols. De oplichter is vaak een oude man of vrouw met een slechte gezondheid, die op zoek is naar een eerlijk persoon om (een deel van) het vermogen aan te schenken. Of het is zogenaamd een ver familielid waar je nog nooit van hebt gehoord. Het belangrijkste doel van deze criminelen is: geld binnenhalen van hun slachtoffers. Om de erfenis in je bezit te krijgen moeten er ineens kosten worden betaald. Dit kan van alles zijn; kosten voor de advocaat, voor de bank en andere verzonnen zaken. Als je hier eenmaal in trapt, komen er weer andere kosten die betaald moeten worden. Het gaat net zo lang door tot het slachtoffer in de gaten krijgt dat hij of zij wordt opgelicht. Het geld, overgemaakt naar het buitenland, zie je natuurlijk nooit meer terug. Een andere doel van de oplichters is om een kopie van de identiteitsdocumenten van hun slachtoffers in handen te krijgen. Dit gebruiken ze vervolgens weer om het vertrouwen te winnen van nieuwe slachtoffers doordat ze zich hiermee identificeren.
Terug naar 22 maart. Iemand reageert met dit bericht op een reactie onder een Facebook post. Het lijkt, volgens de profielfoto, om een vrouw op leeftijd te gaan, met een Franse naam die in het ziekenhuis ligt. Ze geeft aan een weduwe te zijn en uit Marseille te komen, ernstig ziek te zijn en ze zoekt een erfgenaam om een bedrag te schenken van meer dan 7 ton. Het potentieel slachtoffer kan via Gmail contact met haar opnemen.
Onderzoek, tekst en media: Joris
In dit onderzoek leg ik uit hoe oplichters hun slachtoffers benaderen, wat de werkwijze is, hoe het vertrouwen wordt gewonnen en op welke manier zij gegevens misbruiken. Dat er druk gezet wordt op potentiële slachtoffers, veel gegevens nodig zijn en hoe je online fraude kunt herkennen. Ook toon in aan hoe moeilijk het is om medewerking te krijgen van meerdere internationale (financiële) instellingen op het moment dat je in contact staat met dit soort criminelen. Om bewustwording te creëren en te waarschuwen voor oplichters.
Een onbekende neemt online contact met je op in het Engels of in slecht vertaald Nederlands, en geeft aan dat je een groot geldbedrag kan krijgen. Waarschijnlijk heb je hier vast al eens van gehoord, de meeste mensen hebben zelfs al ooit (meerdere malen) zo'n bericht ontvangen.
Maar wat is erfenisfraude precies? Worden er daadwerkelijk slachtoffers gemaakt, en hoe gaan dit soort oplichters te werk?
In dit artikel doe ik onderzoek naar deze vorm van criminaliteit zoals dit zich nu afspeelt.
Het begint allemaal afgelopen 22 maart, als een bekende van mij wordt benaderd op Facebook.
De resultaten na 3 weken onderzoek:
- Meer dan 200 e-mail berichten van 3 Gmail accounts
- 4 IP adressen en locaties
- 5 mobiele telefoonnummers
- Tientallen WhatsApp berichten
- Tientallen media bestanden - audio / video / afbeeldingen
- Twee internationale online betaalplatforms
- IBAN gegevens uit 2 landen van 2 banken
- Contact met meerdere organisaties en personen
Erfenisfraude valt onder voorschotfraude en is een klassieke vorm van oplichting. Vroeger stuurde de oplichter een brief; daarna gingen dit soort praktijken verder d.m.v. fax, later via e-mail en tegenwoordig benaderen ze hun slachtoffers op social media/communities of op chat apps. Bij voorschotfraude wordt een groot geldbedrag beloofd. Of iets anders waardevols. De oplichter is vaak een oude man of vrouw met een slechte gezondheid, die op zoek is naar een eerlijk persoon om (een deel van) het vermogen aan te schenken. Of het is zogenaamd een ver familielid waar je nog nooit van hebt gehoord. Het belangrijkste doel van deze criminelen is: geld binnenhalen van hun slachtoffers. Om de erfenis in je bezit te krijgen moeten er ineens kosten worden betaald. Dit kan van alles zijn; kosten voor de advocaat, voor de bank en andere verzonnen zaken. Als je hier eenmaal in trapt, komen er weer andere kosten die betaald moeten worden. Het gaat net zo lang door tot het slachtoffer in de gaten krijgt dat hij of zij wordt opgelicht. Het geld, overgemaakt naar het buitenland, zie je natuurlijk nooit meer terug. Een andere doel van de oplichters is om een kopie van de identiteitsdocumenten van hun slachtoffers in handen te krijgen. Dit gebruiken ze vervolgens weer om het vertrouwen te winnen van nieuwe slachtoffers doordat ze zich hiermee identificeren.
Terug naar 22 maart. Iemand reageert met dit bericht op een reactie onder een Facebook post. Het lijkt, volgens de profielfoto, om een vrouw op leeftijd te gaan, met een Franse naam die in het ziekenhuis ligt. Ze geeft aan een weduwe te zijn en uit Marseille te komen, ernstig ziek te zijn en ze zoekt een erfgenaam om een bedrag te schenken van meer dan 7 ton. Het potentieel slachtoffer kan via Gmail contact met haar opnemen.
Contact met de oplichter
Zodra ik dit bericht ontvang neem ik contact op met dit e-mail adres. Vrijwel direct ontvang ik een reactie. Meer dan tien conversaties volgen en om mijn vertrouwen te winnen stuurt 'ze' mij ook foto's van zichzelf. En haar ID document, vermoedelijk illegaal verkregen door de oplichters.
De advocaat
Vervolgens, na zo'n 15 berichten krijg ik het e-mail adres van haar advocaat.
Ik moet contact met hem opnemen zodat het bedrag van € 712.000 (of is het ineens € 512.000?) kan worden overgemaakt.
Dus dan maar een berichtje sturen naar het gmail adres van de 'advocaat'...
De advocaat dringt erop aan dat ik mijn gegevens invul in een door hem verstuurd formulier.
Ook probeert de advocaat mijn vertrouwen te winnen door meerdere afbeeldingen te sturen, o.a. van zijn ID document.
Deze persoon beweert de advocaat Frank Berton te zijn.
Dit is een bekende Franse strafpleiter, ook bekend vanwege zijn rol als ex-advocaat van Salah Abdeslam (betrokken bij de aanslagen in Frankrijk en België, 2015/2016) Zijn naam wordt vaker misbruikt; op internet circuleren meerdere berichten waarin mensen al meer dan een jaar geleden werden benaderd via Facebook en WhatsApp met afbeeldingen van deze advocaat; foto's van internet en malafide ID documenten
Ik heb deze persoon geïnformeerd.
Het ID document lijkt in dit geval te zijn nagemaakt. Na wat research blijkt de afbeelding uit 2016 en afkomstig van Reuters.
Deze foto heeft ook in het Algemeen Dagblad gestaan.
Vervolgens stuur ik een IP tracker naar beide e-mail adressen. Ik gebruik hiervoor een excuus voor het niet versturen van foto's van mijn paspoort.
Dan wordt duidelijk waar de oplichters vandaan komen...
Benin
Ik had verwacht dat de oplichter met de 2 e-mail adressen hetzelfde toestel zou gebruiken en uit Nigeria zou komen.
Dit blijkt niet het geval te zijn, het zijn 2 aparte adressen, beide afkomstig uit het zuiden van Benin.
Over Benin...
In het kort: De Rep. Benin is een land in Afrika met +/- 13 miljoen inwoners. Het grenst aan Togo, Burkina Faso, Niger en Nigeria.
Tot 1975 was het land bekend onder de naam Dahomey; In 1960 werd het land onafhankelijk van Frankrijk.
De oplichters lijken uit de zuidelijke provincies Littoral en Atlantique te komen, vlakbij Cotonou wat als belangrijkste stad van Benin wordt gezien.
De bank
Ondertussen, wederom na tientallen e-mail berichten van de advocaat en ook na enkele ongeruste berichten van 'Marie' of het allemaal lukt,
krijg in het e-mail adres van de bank, de Nickel Bank. Het derde Gmail adres in deze zaak.
Deze bank is volgens de advocaat verantwoordelijk voor de betaling van het bedrag.
Ook naar dit e-mail adres stuur ik een IP tracker, en krijg ik de volgende info:
Over de Nickel bank:
Volgens de website van Nickel: "Met diensten die beschikbaar zijn zowel online als bij Nickel Punten om je dagelijks leven te vergemakkelijken.
Met Nickel kun je online aankopen doen, geld naar het buitenland sturen, en bovendien kun je ook geld storten en opnemen bij een van onze vele Nickel Punten in België, of bij alle beschikbare geldautomaten overal ter wereld".
Naast de gegevens van het slachtoffer en van de advocaat wordt ook de naam van deze financiële instelling misbruikt.
De 'bank' dringt er op aan dat ik snel alle gegevens naar de advocaat moet sturen.
Dit is een lijst die ik ontvang waarop ik de volgende informatie z.s.m. moet invullen:
Bij deze gegevens moet ik volgens de advocaat een kopie van beide zijden van mijn identiteitskaart voegen, hij blijft hier samen met de bank op aandringen. Dat ga ik natuurlijk niet doen. Wel vul ik de lijst zo geloofwaardig mogelijk in met niet bestaande gegevens.
Ook geef ik de oplichters een IBAN nummer als ze daarom vragen, dit nummer heb ik eerder verkregen bij een onderzoek naar een oplichtingszaak over online fraude in Nederland. Later zal duidelijk worden waarom ze mijn bankrekeningnummer nodig hebben...
Deze lijst kreeg ik de eerste keer, net als de tekst in het e-mail bericht, in het Spaans;
hieruit blijkt dat de oplichters actief zijn met het benaderen van slachtoffers in meerdere landen.
Nadat ook Marie zich ermee gaat bemoeien heb ik in totaal ruim 30 berichten ontvangen van '3 personen' over mijn identiteitsdocument.
Het schijnt enorm belangrijk voor ze te zijn. Als na een week over en weer mailen duidelijk wordt dat ze dit niet gaat krijgen is het niet afgelopen,
dan begint vervolgens hetgeen waar deze truc om draait.. het vragen om geld.
Contact via WhatsApp
Ik vraag de oplichter of ik hem telefonisch kan spreken, en krijg het eerste mobiele telefoonnummer. Landcode +229, Benin.
De verbinding lukt niet, naast een ingesproken bericht van één van de oplichters ontvang ik tientallen afbeeldingen; van de advocaat,
wederom ID bewijzen, en foto's van personen naar wie succesvol grote geldbedragen zijn overgemaakt.
Al snel volgen nog 2 telefoonnummers, ook afkomstig uit Benin. Ze gebruiken profielfoto's van de advocaat en o.a. van zittingen in de rechtbank.
De advocaat geeft aan in het buitenland te zijn voor een rechtszaak, dit is zijn excuus voor het gebruik van de telefoonnummers uit Benin.
Geld betalen
Tijdens de gesprekken en mislukte pogingen om telefonisch contact op te nemen via WhatsApp sturen de bank én de advocaat
het volgende per e-mail:
Om hun verhaal kracht bij te zetten en mij te overtuigen dit 'kleine' geldbedrag (dat bestaat uit verplichte kosten) over te maken sturen ze mij dat afbeeldingen dat de hele erfenis al is overgemaakt. Het zou alleen nog worden tegengehouden bij de bank omdat ik de € 250,- nog niet heb voldaan.
Om de € 250,- te betalen moet ik volgens de instructies in de e-mail gebruik maken van de app van Remitly.
De ontvanger gebruikt geen rekeningnummer, maar een mobiel telefoonnummer. Zodra het geld is overgemaakt verdwijnt dit naar een digitale wallet op de telefoon van de oplichter, en zal weer naar een andere rekening worden overgeboekt of contant opgenomen.
De betaling is op die manier bijna niet te traceren, je bent het geld kwijt en krijgt dit bijna niet meer terug.
Maak nooit geld over op deze manier naar een onbekende.
Remitly
Als er geen geld binnen komt bij de oplichter wordt hij ongeduldig en geeft aan dat hij in de rechtszaal op mij wacht.
Ondertussen heb ik telefonisch contact met de klantenservice van Remitly. Via een telefoonnummer in de Verenigde Staten;
de Nederlandse klantenservice is niet beschikbaar. Zo verliep het gesprek:
Een medewerker beantwoord de telefoon. Ze geeft aan niks te kunnen doen en raadt aan geen geld over te maken. Zover was ik zelf ook al. Als ik ze duidelijk maak dat ik een telefoonnummer heb dat is gekoppeld aan een Remitly wallet en dat gebruikt wordt voor criminele activiteiten, moet ik maar naar de lokale politie gaan. Ik probeer haar uit te leggen dat Remitly dit soort praktijken deels faciliteert door geanonimiseerde betalingen mogelijk te maken en bij onraad geen actie te ondernemen. Vervolgens krijg ik na lang wachten iemand van de afdeling fraude te spreken. Helaas hetzelfde verhaal. Beide personen hebben niet eens naar het gekoppeld telefoonnummer gevraagd. Dit hele gesprek is opgenomen.
Ik probeer hierna nog via LinkedIn in contact te komen met een medewerker van Remitly die werkzaam is in Nederland, toevallig bij de juiste afdeling van het bedrijf. Maar ook deze persoon kan/wil niks doen en even later ben ik geblokkeerd.
Vanzelfsprekend ben ik na deze ervaringen op zoek naar de verhalen van slachtoffers waarbij ook deze organisatie, Remitly, is betrokken.
Mooney
Na wederom tientallen berichten van alle tot nu toe bekende e-mail adressen en meerdere berichten op WhatsApp van 3 telefoonnummers
komt er na enkele dagen verandering. Ik geef namelijk aan dat het betalen via dit platform niet mogelijk is bij mijn bank,
en dat ik uitsluitend betalingen kan doen naar een IBAN rekeningnummer. En dat krijg ik de volgende dag ineens!
Mooney is een fintech uit Italië die zo te zien op Trustpilot niet goed staat aangeschreven. Ik heb geen idee hoe ze aan dit rekeningnummer komen. Het kan een geldezel zijn, maar deze rekening kan ook illegaal in het bezit zijn gekomen van de oplichters d.m.v. gestolen of illegaal verkregen identificatiedocumenten. Daarom meld ik deze gegevens bij Mooney. Zoals ik al had verwacht krijg ik geen reactie,
en ik kan alleen maar hopen dat ze iets gedaan hebben met deze informatie.
Videobellen
Ik blijf proberen om de oplichters te kunnen spreken via WhatsApp videobellen. Een aantal dagen lukt dit niet, en krijg ik een screenshot terug met zogenaamd de advocaat in beeld die het niet lukt mijn oproep te beantwoorden. Dan wordt er opgenomen. Wat de oplichters nu doen is op zich wel grappig; tijdens dit videogesprek een andere telefoon filmen met een video van de zogenaamde advocaat ;-)
Alweer volgen de e-mails en WhatsApp berichten elkaar snel op. De oplichters worden nu, na 2 weken, ongeduldig.
Maar toch blijven ze geloven dat ik er in ben getrapt. Uiteindelijk ontvang ik nog 2 berichten om de betaling uit te voeren;
nog een keer via Remitly met weer een ander telefoonnummer, en dan ook met een Nederlands rekeningnummer van de ABN Amro bank.
ABN Amro
Het kan zijn dat de oplichters denken dat het nu voor mij vertrouwder is om te betalen. Tijd om contact op te nemen met de fraude afdeling van ABN Amro. Telefonisch wordt ik niet veel wijzer, maar als ik het verhaal uitleg krijg ik een e-mail adres van de fraudedesk. Ik krijg (tot op dit moment) één bericht terug en als ik aangeef dat ik wat meer informatie wil hebben, als is vastgesteld dat er inderdaad verdachte transacties plaatsvinden, blijft het stil. Ik vermoed dat de ABN die paar algemene gegevens waar ik om heb gevraagd liever niet deelt.
Tot slot
Leg ik contact met gespecialiseerde opsporingsinstanties. Eén uit Nigeria die ook verbonden is met criminaliteit in Benin.
En de cybercrime afdeling van de DGPR (nationale politie) waarvan ik de contactgegevens heb gekregen via een Nigeriaanse misdaadjouralist. Inmiddels heb ik genoeg informatie van deze groep dat de autoriteiten actie kunnen ondernemen.
Naast geldstromen kunnen op hun toestellen ook alle valse en gestolen ID documenten, e-mail verkeer en WhatsApp berichten worden aangetroffen. Naast deze informatie heb ik ook een actuele locatie van de laatste nieuwe mobiele telefoon die is gebruikt,
namelijk een nieuw winkelcentrum nabij Cotonou.
Of er daadwerkelijk iets is gedaan met de informatie is op dit moment nog altijd een vraag, zowel de financiële bedrijven als de autoriteiten communiceren beperkt. Terwijl het doel, namelijk het terugdringen van in dit geval financiële criminaliteit, voor iedereen belangrijk zou moeten zijn.
Conclusie
Bij deze vorm van criminaliteit gaan de oplichters niet extreem geraffineerd te werk. De kans dat je hier in zult trappen is klein, en het hoeven ook geen zware criminelen te zijn die schuilgaan achter de online accounts. Als je kijkt naar de tijd en moeite die ze in de correspondentie steken, zijn er toch altijd mensen die slachtoffer worden van dit soort trucs; en dat kan verstrekkende gevolgen hebben.
- Financiële schade Het blijft niet bij € 250,-. Er zullen altijd weer extra kosten bijkomen, net zo lang tot een slachtoffer het niet meer vertrouwt.Dit soort bedragen kunnen hoog oplopen, het geld zie je (bijna) nooit meer terug.
- Identiteitsfraude Als de oplichters een foto of kopie van je identiteitsbewijs in handen hebben, doen ze zich voor alsof ze jou zijn. Nieuwe slachtoffers denken dat degene die op het ID document staat de oplichter is. Daarnaast kunnen deze documenten ook voor hele andere oplichtingszaken worden gebruikt, of voor het openen van bijvoorbeeld een online bankrekening. Verkopen van dit soort gegevens op internet is ook handel; als meerdere oplichters jouw gegevens in handen hebben kan dit veel problemen opleveren gedurende vele jaren.
- Emotionele schade Het is bekend dat slachtoffers van online oplichting zich vaak schamen voor wat er is gebeurd. Dat, samen met het gegeven dat de kans om het geld terug te krijgen nihil is, zorgt er voor dat naar schatting maar een klein deel van de gedupeerden aangifte doet of melding maakt van dit soort strafbare feiten.
Hoeveel slachtoffers worden er gemaakt met deze vorm van fraude?
Dat is niet precies bekend. Maar gezien het feit dat ze er veel tijd en moeite in steken lijkt het te lonen.
In Nederland zijn bij de Fraudehelpdesk gegevens beschikbaar uit het jaarverslag; hier wordt de totale vorm van voorschotfraude genoemd,
het stukje erfenisfraude wordt niet specifiek aangegeven. Dit zijn de cijfers van 2022 & 2023 in Nederland.
Hou er wel rekening mee dat n.a.w. slechts een klein deel van de gedupeerden ook daadwerkelijk aangifte doet.
De informatie in dit artikel is slechts een klein deel van alle gegevens die zijn verkregen tijdens het onderzoek.
Honderden berichten, foto's, video's, audio opnames en ook privacygevoelige informatie. Niet alles kan worden gepubliceerd.
Mis je iets in het artikel of heb je vragen over een specifiek onderwerp, laat het me dan even weten.
Tekst en mediabestanden, of een gedeelte daarvan, mogen niet worden gepubliceerd of gedeeld zonder toestemming.
Meer artikelen lezen? Klik hier voor het overzicht.